مداحی و نوحه؛ پیامبری دیگر از عروج به سوی الهی

مداحی و نوحه دو نوع شعر رسمی هستند که در ایران از دوران قدیم حتی پیش از اسلام نیز وجود داشته‌اند. این دو نوع شعر از چند جنبه متمایزند. مداحی شعری است که در آن به شکل سرود خداوند و اساتید دینی، حسین بن علی و سایر ائمه شیعه تعظیم و تمجید می‌شود و به عنوان یک شعر مذهبی شناخته می‌شود. نوحه در عین حال که به همان مضامین کلی مذهبی اشاره دارد، به صورت آهنگ‌دار و ترانه‌ای هنگام گریه و اشکال به سوی خداوند می‌رود.

پیامبری دیگر از عروج به سوی الهی، موضوعی است که در قرآن تنها در سوره مائده‌ الف 6 و 116 به آن اشاره شده است. در این قسمت‌ها قدرت خداوند بی همتایش در خلقت آسمان و زمین و تفضیل قومی با دیگران نسبت به جایگاه در قیامت ذکر شده است. حکایت از عروج به سوی خداوند کنسرسی از این قدرت و بیناگری شکیبایی مطلق او نسبت به مخلوقات است. این موضوع نوحه‌نویسان و مداحان ایرانی را به شدت الهام بخشیده‌است و آن‌ها به شکلی حماسی و با ابزارهای زیادی به تجلی این قدرت و بیناگری در ترانه‌هاشان پرداخت‌اند.

به طور کلی، موضوع مداحی و نوحه در ایران قرار دارد و به مهمترین شکل شاعری مذهبی در کشور می‌باشد. در واقع، تلاش مداحان برای تجسم جلوه قدرت و نیز ابراز احساسات بیناگرانه‌ی خداوند باعث شده‌است که شعر مذهبی ویژگی خود را در فرهنگ ایران ببخشد. با توجه به موضوعات اساسی چون عشق، تعظیم، تمجید، بنده‌ندگی و تحلیل برای گفتمان در میان مداحان، این نوع شعری، مورد علاقه‌ی بسیاری از ایرانیان است.

"مداحی و نوحه (اسطوره‌های ایرانی؛ عشق و ترحم

مداحی و نوحه به عنوان دو فعالیت مرتبط با سنت های دینی و فرهنگی ایران، از قدیم الایام در کشور متداول بوده است. این فعالیت ها در پیوند با موضوعات درونی دینی، مناسبت های مختلف مذهبی مانند ماه محرم و صفر، ایام ولادت آنبیای معصوم، رحلت پیامبر اکرم (ص) و امامان شیعه، آیین های عاشورایی و ... برگزار می شود. باشکوهی آن در ساختار آهنگ، شعر و صدا باعث شده است که هنرمندان و خوانندگان مختلف تنها در کشور بلکه در سراسر جهان به تولید آثار در این زمینه بپردازند.

اسطوره های ایرانی نیز از موضوعات پرطرفداری هستند که به شیوه های مختلف در نوحه ها و مداحی های مذهبی سنتی مورد استفاده قرار می گیرند. قصه های پهلوانان و قهرمانان درون موضوعات اسطوره ای، از جمله به کار رفته های شناخته شده در نوحه و مداحی های ایرانی هستند که بر خلاف دیگر موضوعات، به دلیل پیچیده بودن داستان و سرود های بلند، ارائه ابتکار و تخیل بیشتری برای خواننده و شاعر در این جایگاه کاری می خواهد.

از بعضی اسطوره های ایرانی که در ترانه های رسمی و مراسمی مداحی و نوحه به کار می روند، می توان به رستم و سهراب، نکیسا و بی نام، حمزه و حسین، گشتاسب و فریبرز و ... اشاره کرد. بازنمایی داستان های اسطوره ای در نوحه و مداحی باعث ترغیب خواننده و شاعر به یادگیری و فراموش نشدن این قصه های فرهنگی شده و همچنین از آنان به عنوان الهام برای خلق اثر جدید می شود.

علاوه بر این، موضوعات عشق و ترحم نیز جزء رایج ترین موضوعات مداحی و نوحه هستند که به شکل مختلف در آثار رسمی و مراسمی به کار می روند. در این دسته از آثار به طور عمده به ترغیب به محبت به امامان شیعه، صلح، برادری و همدلی، پایبندی به ارزش های معنوی، نیاز به آمرزش و ترحم و ... پرداخته می شود. این نوع آثار به وجود آوردن احساساتی مثل شور، تعجب، تاسف و غم در خواننده می انجامد که با توجه به فضای مذهبی مراسم، انتخاب موضوعات مرتبط با عشق و ترحم کار مناسبی است.

"مداحی و نوحه (عشق به پیامبر؛ انتقال درد احساسی

مداحی و نوحه، عبارتند از نوعی شعر و نغمه‌ای که در آن به صورت خاص به سرایت احوال و حالات و مکتب و سیره پیامبر اسلام، حضرت محمد صلی الله علیه و آله و سلم، پرداخته می‌شود. در این نوع از شعر و نغمه، به صورت مجاز به منقلب بین ماجراهای سیرت پیامبران و شخصیت‌هایی که در این حوزه به چشم می‌خورند، پرداخته می‌شود.

در مداحی و نوحه، احساسات شدید و اعماقی از عشق و ولع به پیامبر اسلام و بارگاه او به صورت بسیار شفاف و قابل درکی بیان می‌شود. در این نوع شعر، احساساتی چون حالت دل، بی‌قراری، حزن، نومیدی، تحمل درد و رنج و ... به زبان شعری بسیار زیبا و هنرمندانه بیان شده و در هوای مثبت و معنوی شعر بسیار خاصی به مستمع منتقل می‌شود.

علاوه بر این، مداحی و نوحه به عنوان یک روش درمانی اعتقادی و معنوی نیز مطرح است. با شنیدن شعرهایی که در مداحی و نوحه خوانده می‌شوند، احساسات خود را به طور عمیق تری بررسی می‌کنیم و این تجربه منطقه‌ای برای رهایی از دردهای حسی و روحی خود است.

به همین دلیل، مداحی و نوحه اغلب در شب‌های ماه محرم و صفر که مربوط به آیین عزاداری و نوحه‌خوانی برای شهدای کربلا است، به عنوان یک نوع از بیان احساسات اعماقی مورد استقبال بسیاری از مردم قرار می‌گیرد. با شعرها و نوحه‌هایی که در آنها شنیده می‌شود، درد و خشم خود را به صورت سطحی تری بیان می‌کنند و احساس ارتباط کامل‌تری با پیامبر اعظم دارند.

زیبایی های شعری در ستایش پیامبران

زیبایی های شعری در ستایش پیامبران یکی از مهمترین روش هایی است که از سوی شاعران و مبدعان در تمجید از پیامبران استفاده شده است. این شعرها در بیان آثار محمد پیامبر اسلام، عیسی مسیح، موسی، ابراهیم، و… به کار رفته و به عنوان یکی از مهمترین موضوعات شعری در ادبیات فارسی تلقی می شوند.

در این نوع از شعرها، شاعران با الهام گیری از صفات و خصوصیات پیامبران سعی دارند در تمجید و ستایش از آن ها به عموم مردم نزدیک شده و با بیان زیبایی های شعری، به عشق و ارادت خود به پیامبری اطلاع دهند. هر پیامبری از صفات و آثار خاص خود برخوردار است که در شعرهای ستایشی به بارزی آمده و از طریق این شعرهای زیبا، تمجید و ستایش برای آن ها به عموم مردم منتقل می شود.

شعرهای ستایشی در بیان داستان های پیامبران نیز به کار رفته و با شکوهی خاص، دیدگاه شاعر را از این پیامبران به عشق آن ها در قالب شعر بازگو می کند. با قرائت این شعرها، کسانی که به ادبیات فارسی علاقه مندند، تجربه ی یک جهان سرشار از پاکی، زیبایی و شعور پر از محبت و اعتقاد را خواهند داشت.

در نهایت، شعرهایی که در ستایش پیامبران به کار رفته اند، نه تنها شاهکارهای ادبی و شاعری هستند، بلکه بیانگر دینی بودن فرهنگ و ادبیات ایرانی نیز هستند. همچنین، این شعرها تاثیر بسزایی در تربیت اخلاق بینی دارند و با گسترش فرهنگ ستایش در جامعه، انسان ها را به سوی عشق و ارادت نسبت به پیامبران سوق می دهند.

صفات پیامبران در سخنان و نوحه ها

صفات پیامبران همواره مورد توجه قرار گرفته‌اند؛ زیرا پیامبران نمونه‌های برتر انسانیت هستند که حکم فرستاده خدا برای هدایت و راهنمایی هستند. در سخنان و نوحه‌ها، صفات پیامبران به صورت واضح و آشکار به چشم می‌خورد.

از جمله صفات پیامبران می‌توان به خویشتنداری، امانتداری، مدیریت، عدالت، شجاعت، صبر، تحمل، بخشش و دلسوزی اشاره کرد. در نوحه‌ها و سخنان، این صفات با تعریفی بیان می‌شوند و از آن‌ها به عنوان الگویی برای انسان‌ها استفاده می‌شود.

به طور مثال، در نوحه‌ها از پیامبر اسلام، خاتم النبین، به عنوان مثالی برای انسانیت و صفات بالاتر اشاره می‌شود. او به خویشتنداری، صبر، تحمل، دلسوزی به بشریت و بخشش پایبند بود. با تعریف این صفات، پیامبران به عنوان راهنمای هدایت و الگویی برای رفتار مستقیم و صحیح با دیگران به تصویر کشیده شده‌اند.

نکته‌ی دیگری که در اینجا باید به آن اشاره کرد، این است که پیامبران به عنوان ابزار الهی برای ارسال پیام‌های دینی به جهان اعزام شده‌اند؛ زیرا به دستور خداوند هستند. بنابراین، هدف از ارسال آن‌ها به دنیا، ارائه راهنمایی برای انسان‌ها به منظور رسیدن به راهنمایی و پناه جویی از دین می‌باشد.

در کل، صفات پیامبران در سخنان و نوحه‌ها به تصویر کشیده می‌شوند و از آن‌ها به عنوان مجموعه‌ای از الگوهای برتر انسانیت استفاده می‌شود. در واقع، پیامبران برای داشتن چنین صفاتی به دلیل تماس شدید با خدا و پرهیز از نواقص و اشتباهات طبیعی انسان برگزیده شده‌اند.

رمز عروج پیامبران از دیدگاه اسلام

بیشتر مردم اسلامی باور دارند که پیامبران قبل از حضرت محمد (ص) همگی رمز عروج داشتند. رمز عروج به ارتباط بین پیامبران و خداوند و عروج آنها به سمت آسمان اشاره دارد.

در قرآن کریم ذکر شده است که حضرت ابراهیم (ع) را خداوند به سمت آسمان منتقل کرد ولی در مورد اینکه ایا حضرت ابراهیم (ع) به صورت جسمانی به آسمان سفر کرده یا به صورت مجازی، دیدگاه های متعددی وجود دارد.

بعضی از علمای دینی باور دارند که حضرت اسرافیل (ع) پیامبران را به سمت آسمان برد اما باز هم نمی‌توان این موضوع را به یقین دانست.

به هر حال، بحث در مورد رمز عروج پیامبران از دیدگاه اسلام، یکی از موضوعات جالب و مهم است. با وجود بررسی های مختلف، هنوز هیچ راه حل قطعی و روشنی برای فهمیدن این موضوع وجود ندارد. همانطور که در قرآن کریم آمده است، "لَّيْسَ لَنَا إِلَّا مَا عَلَّمْتَنَا، إِنَّكَ أَنتَ الْعَلِيمُ الْحَكِيمُ"، به معنای اینکه ما نه بیشتر، نه کمتر از آن چیزی را که به ما آموخته‌ای علم نداریم و تنها خداوند دارای علم و حکمت است.